Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, που έχει καθιερωθεί, στις 10 Οκτωβρίου συγκεντρώσαμε 10 διάσημους καλλιτέχνες που έπασχαν από ψυχικές διαταραχές

Ο Γιαννούλης Χαλεπάς γεννήθηκε στον Πύργο της Τήνου το 1851. Τα έργα του είναι εμπνευσμένα από την ελληνική μυθολογία και την αρχαιότητα και από εκεί εμπνέεται σπουδαία έργα όπως το «Παραμύθι της Πεντάμορφης» και «Σάτυρος που παίζει με τον Έρωτα». Το 1876 άνοιξε στην Αθήνα το δικό του εργαστήριο και σε πολύ λίγες μέρες είχε ήδη δεχθεί παραγγελίες για έργα. Εκείνη η εποχή ήταν κομβική για τον Γιαννούλη Χαλεπά, ο οποίος είχε γνωρίσει την συγχωριανή του Μαριγώ Χριστοδούλου, την οποία ζήτησε σε γάμο από τους γονείς της. Αυτοί αρνήθηκαν και ο σπουδαίος γλύπτης άρχισε να κλονίζεται ψυχικά. Αρκετοί σήμερα πιστεύουν ότι αυτός ο ανεκπλήρωτος έρωτας ήταν η αρχή της κατάρρευσης του. Το 1878 αρχίζει να δείχνει σημάδια ψυχικής ασθένειας καταστρέφοντας τα γλυπτά που δημιουργούσε. Το 1888 και μετά από αρκετές κρίσεις και απόπειρες αυτοκτονίας ο γλύπτης θα εγκλεισθεί στο Δημόσιο Ψυχιατρείο Κέρκυρας. Η διάγνωση ήταν άνοια. Το 1901 πεθαίνει ο πατέρας του και η μητέρα του λίγο αργότερα τον έβγαλε από το ψυχιατρείο και ανέλαβε την κηδεμονία του. Μετά τον θάνατο της μητέρας του το 1916, ο γλύπτης αφοσιώνεται και πάλι στην τέχνη, αλλά τίποτα δεν θυμίζει τα πρώτα του έργα.

Ο  Ισπανός ζωγράφος και γλύπτης Joan Miró, θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους υπερρεαλιστές του 20ού αιώνα. Ο Miró ταλαιπωρούνταν από χρόνια κατάθλιψη, η οποία τον οδήγησε σε μία ζωή με ψυχοπάθεια και εναλλαγές της διάθεσης του, με περιόδους έντονης παραγωγικότητας αλλά και ακραίας αδράνειας. Τα δύσκολα παιδικά χρόνια θεωρούνται ότι τον οδήγησαν σε θλίψη και απόγνωση. Ο Miró διέθετε μία ξεχωριστή αντίληψη που του επέτρεπε να ξεφεύγει από την πραγματικότητα και να καταγράφει μέσα στους πίνακες του τα συναισθήματά του, που σε πολλές περιπτώσεις, χαρακτηρίζονται έντονα από ατελείωτη αγωνία.

Ο περίφημος συνθέτης Ludwig van Beethoven έπασχε από διπολική διαταραχή. Και όπως πολλές από τις δημιουργικές μεγαλοφυΐες που χτυπήθηκαν από την ψυχική αυτή νόσο, τα σφοδρά ξεσπάσματα μανιακής ενέργειας και δημιουργικότητας εξισορροπούνταν από περιόδους μοναξιάς και μελαγχολίας. Ο Beethoven αναγνώριζε το πρόβλημά του και προσπαθούσε να αυτοϊαθεί με κατανάλωση οπίου και αλκοόλ…

Ο Edvard Munch πιθανολογείται ότι έπασχε από σχιζοφρένεια, αλλά στην πραγματικότητα έπασχε από κατάθλιψη που τροφοδοτούνταν από την εσωστρεφή φύση του, τον αλκοολισμό και την εμπειρία του με το θάνατο, καθώς υπήρξε μάρτυρας των θανάτων της μητέρας του και των αδελφών του. Το πιο διάσημο έργο του, είναι «Η Κραυγή» στο οποίο απεικονίζει μια αγωνιούσα μορφή με φόντο ουρανό σε χρώμα κόκκινο που παραπέμπει σε αίμα. Από πολλούς εικάζεται πως συμβολίζει το ανθρώπινο είδος κάτω από τη συντριβή του υπαρξιακού τρόμου ενώ αρκετοί αναγνωρίζουν διάφορα συναισθήματα που μάστιζαν το μυαλό του καλλιτέχνη, μεταξύ αυτών η τρομακτική μελαγχολία, η αφόρητη κούραση και η απελπισία.

Η Virginia Woolf έπασχε από νευρικούς κλονισμούς από την ηλικία των 20 ετών, οι οποίοι πιθανότατα προήλθαν από το τραύμα της σεξουαλικής κακοποίησης της στην παιδική της ηλικία. Αφού ολοκλήρωσε το τελευταίο μυθιστόρημα της, η Γουλφ έπεσε σε σοβαρή κατάθλιψη. Η απώλεια του σπιτιού της στο Λονδίνο κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου επιδείνωσε την κατάστασή της. Το 1941 γέμισε τις τσέπες της με πέτρες και πνίγηκε σε ένα ποτάμι κοντά στο σπίτι της.

Ο Ολλανδός Vincent van Gogh είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς καλλιτέχνες στον κόσμο το έργο του οποίου αναγνωρίστηκε μετά το θάνατό του. Η αγωνία μήπως μια «βίαιη κρίση του στερήσει για πάντα την ικανότητα να ζωγραφίζει» τον έκανε να εργάζεται μανιωδώς τις περιόδους της διαύγειάς του. Η ψυχική του νόσος δεν έχει διασαφηνιστεί ωστόσο η επιληψία παραμένει η πιο πιθανή εκδοχή. Οι μεταθανάτιες διαγνώσεις συνεχίζονται και αναφέρουν διπολική διαταραχή που επιδεινωνόταν από καταχρήσεις ουσιών και συναισθηματική φόρτιση. Λόγω της ασταθούς ψυχικής του υγείας, μετά από μια έντονη διαφωνία με τον ζωγράφο Γκογκέν, ο βαν Γκογκ κόβει μέρος του αριστερού του αυτιού καταλήγοντας στο νοσοκομείο της περιοχής. Τον Ιούλιο του 1890, εμφανίζει συμπτώματα έντονης κατάθλιψης και τελικά αυτοπυροβολείται στο στομάχι στις 27 Ιουλίου ενώ πεθαίνει δύο ημέρες αργότερα.

Ο Ernest Hemingway,  ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς που βραβεύτηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας, λέγεται πως έπασχε από κατάθλιψη, διπολική διαταραχή, ενώ είχε οριακή και ναρκισσιστική συμπεριφορά. Έπασχε επίσης από ψύχωση και για αυτό το λόγο, κατέφυγε στο αλκοόλ και τελικά αυτοκτόνησε με ένα κυνηγετικό όπλο το 1961.

Ο Franz Kafka, μία ιδιοφυΐα που έπασχε από κοινωνικό άγχος και κατάθλιψη. Εξερευνούσε υπαρξιακές ιδέες για τη ζωή. Η κατάθλιψη του, αποδίδεται στο γεγονός ότι πολύ λίγα από τα έργα του δημοσιεύτηκαν κατά τη διάρκεια της ζωής του ενώ ο ίδιος υπέφερε από ημικρανίες και αϋπνία που προκαλούνταν από το άγχος της σκληρής δουλειάς. Η “Δίκη” και η “Μεταμόρφωση” είναι δύο τα γνωστότερα έργα του.

Ο Edgar Allan Poe είχε ανέκαθεν μια ιδιαίτερη έφεση στην ψυχολογία, η γοητεία που του ασκούσαν εξάλλου οι τρελοί και τα παιχνίδια του νου, είναι έκδηλη στο έργο του. Ο Πόε λέγεται πως έπασχε από διπολική διαταραχή, την ίδια στιγμή που παραδεχόταν στις επιστολές του, τον αυτοκτονικό ιδεασμό του. Όσο για το πρόβλημα αλκοολισμού, ο ίδιος το απέδιδε στον κλονισμένο ψυχισμό του.

Ο βραβευμένος με Πούλιτζερ θεατρικός συγγραφέας, Tennessee Williams, υπέφερε από κλινική κατάθλιψη πολύ πριν συμβούν δύο καθοριστικά γεγονότα που επιδείνωσαν την κατάστασή του ακόμα περισσότερο, οδηγώντας τον να βρει παρηγοριά στο αλκοόλ και τα ναρκωτικά. Η οικογένειά του είχε άλλωστε μεγάλο ιστορικό σε ψυχικές νόσους. Στα μέσα της δεκαετίας του ’40, η σχιζοφρενής αδερφή του υπέστη λοβοτομή, ενώ το 1961 ο μακροχρόνιος σύντροφός του πέθανε, βυθίζοντάς τον ακόμα περισσότερο στη νόσο. Παρά τις πολυάριθμες απόπειρες να ισορροπήσει, η χρόνια κατάθλιψη και η κατάχρηση ουσιών δεν τον εγκατέλειψαν ποτέ…