«Όχι, δε μπορώ να συμβιβαστώ!.. Δεν μπορώ να εξακολουθώ να είμαι μέσα σ’ αυτόν τον κόσμο σα να μην έχει συμβεί τίποτα, σα να μη συμβαίνει τίποτα!»
Ο Αντώνης Σαμαράκης γεννήθηκε στην Αθήνα στις 16 Αυγούστου 1919, γιος του Ευριπίδη Σαμαράκη και της Αδριανής Παντελοπούλου. Φοίτησε στην Βαρβάκειο Σχολή και σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1937-1941). Κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής συμμετείχε στην εθνική αντίσταση. Το 1944 συνελήφθη από τους Ναζί και καταδικάστηκε σε θάνατο ωστόσο κατάφερε να αποδράσει. Από το 1963 ως το τέλος της ζωής του, σύζυγος του υπήρξε η Ελένη Κουρεμπανά.
Στον λογοτεχνικό χώρο πρωτοπαρουσιάστηκε τον Νοέμβριο του 1933 μέσα από το περιοδικό «Ξεκίνημα» με το ποίημα «Θάνατος» ενώ συνεργάστηκε τα επόμενα χρόνια και με άλλα περιοδικά. Από το 1935 έως το 1963 ήταν υπάλληλος στο Υπουργείο Εργασίας, από το οποίο παραιτήθηκε με την επιβολή της δικτατορίας Μεταξά και επανήλθε μετά την Κατοχή το 1945.
Μπορεί ο Αντώνης Σαμαράκης να ξεκίνησε την λογοτεχνική του διαδρομή ως ποιητής, αλλά καθιερώθηκε με το πεζογραφικό του έργο, με έναρξη την έκδοση της συλλογής διηγημάτων Ζητείται ελπίς το 1954. Πρόκειται για έναν από τους περισσότερο μεταφρασμένους Έλληνες πεζογράφους, με έργα του να έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 30 γλώσσες.
Το έργο του Αντώνη Σαμαράκη έχει έντονο το στοιχείο της κοινωνικής καταγγελίας και αντικατοπτρίζει τις προσωπικές του ανησυχίες για το παρόν και το μέλλον της σύγχρονης κοινωνίας.
Χαρακτηριστικά της πεζογραφίας του Αντώνη Σαμαράκη είναι η λιτή αφήγηση, η εμμονή στην λεπτομέρεια και οι φραστικές επαναλήψεις. Η γλώσσα του είναι απλή, καθημερινή χωρίς επιτηδευμένο ύφος ενώ ξεχωρίζει κυρίως για την πυκνότητα των νοημάτων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν η ευρηματικότητα στην εξέλιξη της πλοκής αλλά και στο τέλος της δράσης.
Ο Σαμαράκης χαρακτηριζόταν από την αγάπη του για τους νέους. Δική του ιδέα, το 1995, ήταν η δημιουργία της Βουλής των Εφήβων, που οδήγησε στη διοργάνωση άτυπων συνεδριάσεων της Βουλής, όπου δίνεται ο λόγος σε νέους από όλη τη χώρα.
Για το σύνολο του έργου, του απονεμήθηκε το Βραβείο Λογοτεχνίας Europalia το 1982. Τον Μάιο του 1994 αναγορεύτηκε σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών και τον επόμενο χρόνο η Γαλλία τον τίμησε με το Σταυρό του Ιππότη των Γραμμάτων και των Τεχνών (1995). Υπήρξε πρεσβευτής καλής θελήσεως της UNICEF για τα παιδιά τού κόσμου ενώ οι « Γιατροί του Κόσμου» του απένειμαν τον τίτλο του πνευματικού πρεσβευτή τής οργάνωσης.
Ο Αντώνης Σαμαράκης έφυγε από τη ζωή στις 8 Αυγούστου του 2003. Σύμφωνα με επιθυμία του, το σώμα του δωρήθηκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών για έρευνες των φοιτητώv της Ιατρικής.
Επιμέλεια: Anna Efthimiadou
