Το έθιμο της Kαθαράς Δευτέρας, που δίνει χαρά σε μικρούς και μεγάλους πρωτοεμφανίστηκε περίπου πριν 2.500 χρόνια

Ο χαρταετός ανήκει αναμφίβολα στα παιδιά. Είναι ένα από τα πρώτα παιχνίδια που σε φέρνει αντιμέτωπο με τον ουρανό, την φύση και την δύναμή της. Η αντίσταση της καλούπας και η υπερένταση του να ανέβει όσο πιο ψηλά γίνεται ο χαρταετός σου είναι στιγμές που τα παιδιά δεν ξεχνούν. Ακολουθώντας τον αέρα και ψάχνοντας εκείνο το σημείο χωρίς καλώδια για να πραγματοποιήσεις την πολυπόθητη πτήση. Και έπειτα ο ουρανός. Ο καταγάλανος ουρανός…Ο χαρταετός κουβαλά μαζί του όλες εκείνες τις παιδικές αναμνήσεις με τις πετυχημένες και αποτυχημένες προσπάθειες για το πέταγμα του.

Κάθε Καθαρή Δευτέρα, ανοιξιάτικέ μου αέρα,
στα παιδιά μας λες: εντάξει ο αετός σας θα πετάξει.

Φύσα αγέρα λεβεντιά, παίξ’ αετό με τα παιδιά
φεύγει ο αετός ψηλά και στον άνεμο μιλά.

Ένας χάρτινος στρατός ξάφνου κολυμπάει στο φως.

Του αγέρα οι καλεσμένοι, τα πολύχρωμα ντυμένοι,
παν σε ουρανού γιορτάσι, σκουλαρίκια, ουρά, κεφάλι.

Φύσα, λεβεντιά μου αγέρα! Κάθε Καθαρή Δευτέρα,
των παιδιών ψυχή και νους χαρταετούς στους ουρανούς.

Ρένα Καρθαίου

Το έθιμο του χαρταετού στη σύγχρονη Ελλάδα

Σύμφωνα με τις αρχαίες θεωρίες το πέταγμα του Χαρταετού στα Κούλουμα υποδηλώνει την ανάταση, την κάθαρση της ψυχής μετά το διονυσιακό ξεφάντωμα της Αποκριάς.

Ως χριστιανική θεώρηση το πέταγμα του χαρταετού συμβολίζει το ανθρώπινο πνεύμα που είναι πλασμένο για να πετά στα ουράνια και με αυτόν τον τρόπο είναι σαν να ερχόμαστε πιο κοντά στον Θεό.

Ο χαρταετός έφθασε στην Ελλάδα πρώτα από τα λιμάνια της Ανατολής (Σμύρνη-Χίο-Κωνσταντινούπολη), καθώς και τα λιμάνια των Επτανήσων και των Πατρών και ακολούθησαν τα αστικά κέντρα, όπου μπορούσε κανείς να αγοράσει σπάγκο και χρωματιστό χαρτί για να κατασκευάσει τον δικό του χαρταετό.

Με την πάροδο του χρόνου, η περίτεχνη κατασκευή του χαρταετού πέρασε στην βιοτεχνία και πλέον είναι διαθέσιμοι σε εκατοντάδες σχήματα και σχέδια.

Ιστορική αναδρομή

Ο πρώτος χαρταετός κατασκευάστηκε περίπου το 500 π.Χ. από μετάξι και μπαμπού και κατασκευαστές του ήταν φιλόσοφοι Mozi και Luban. Ο χαρταετός είχε σχήμα δράκου, ο οποίος είναι και το ιερό σύμβολο της Κίνας.

Οι λαοί της Ανατολής χρησιμοποιούν τους χαρταετούς σε μαγικές τελετές, θρησκευτικές εκδηλώσεις και σε τελετουργίες για τον εξορκισμό του κακού. Πιστεύουν δε, ότι όσο ψηλότερα ανεβεί ο αετός τόσο πιο τυχεροί θα είναι.

Ο χαρταετός φαίνεται πως ήταν γνωστός και στην ελληνική αρχαιότητα. Αναφέρεται ότι ο αρχιμηχανικός Αρχύτας του Τάραντα, χρησιμοποίησε στην αεροδυναμική του τον αετό, ενώ υπάρχει και ελληνικό αγγείο της κλασικής εποχής με παράσταση κόρης, η οποία κρατά στα χέρια της μια μικρή λευκή σαΐτα (είδος αετού) με το νήμα της, έτοιμη να την πετάξει.

Τα πειράματα των προγενέστερων Ελλήνων με τους “χαρταετούς” πιθανολογείται ότι γίνονταν με πανί τουλάχιστον ως το Μεσαίωνα, καθώς η χώρα μας δεν διέθετε αφθονία σε χαρτί.

Επιμέλεια: Anna Efthimiadou